Profesor Józef Kostrzewski

Opublikowano: wtorek, 12 sierpnia 2014 23:04

Miejscowość Węglewo położona jest 4 km na północ od Pobiedzisk, 30 km od Poznania, na Szlaku Piastowskim. Należy ona do najstarszych na terenie gminy Pobiedziska. To tutaj 25 lutego 1885 roku urodził się pionier polskiej archeologii prof. Józef Kostrzewski. Jego rodzicami byli Elżbieta z domu Brońkańska i Stanisław Kostrzewski, właściciele gospodarstwa rolnego w Węglewie. Ich grób znajduje się przy węglewskim kościele. Józef miał także młodszego brata Wacława (22 IX 1886 - 12 XII 1946). Jego żoną była Jadwiga Kostrzewska, z domu Wróblewska (8 X 1886 - 16 VIII 1954).

Od 1892 roku Józef Kostrzewski był uczniem miejscowej szkoły. Uczył się w Ostrowie Wlkp. i Gnieźnie. W Poznaniu, gdzie zdał maturę, zainteresował się polską kulturą ludową archeologią i medycyną. Otrzymał szerokie wykształcenie uniwersyteckie, m.in. we Wrocławiu, Krakowie i Berlinie, po czym wrócił do Wielkopolski by poświęcić się pracy naukowo-dydaktycznej. Był profesorem Uniwersytetu Poznańskiego, współtworzył Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, napisał wiele książek i rozpraw archeologicznych oraz opisywał historię Słowian np.: Wielkopolska w czasach przedhistorycznych (1913, wydanie 3: 1955), Die ostgermanische Kultur der Spätlatenezeit (1919), Prehistoria ziem polskich (wraz z R. Jakimowiczem i S. Krukowskim, 1939, reedycja 1948), Kultura prapolska (1947, wydanie 3: 1962), Zagadnienie ciągłości zaludnienia ziem polskich w pradziejach (1961), Pradzieje Polski (wraz z W. Chmielewskim, K. Jażdżewskim, 1965).

Tuż przed wybuchem I wojny światowej Józef Kostrzewski zdał egzamin doktorski z archeologii prehistorycznej, historii sztuki i filozofii, a następnie podjął prace w Towarzystwie Przyjaciół Nauk. W roku 1916 założył w Poznaniu Towarzystwo Muzealne, gromadził zabytki i wraz z członkami towarzystwa opisywał odkrycia archeologiczne. W roku 1918 habilitował się we Lwowie, a rok później został pracownikiem naukowym pierwszego wydziału Uniwersytetu Poznańskiego. Historykiem został także syn Profesora, Bogdan, który był dyrektorem Muzeum Archeologicznego w Poznaniu.

Najsłynniejszymi działaniami Profesora stały się systematyczne prace wykopaliskowe w Biskupinie (od 1934 r. na terenie grodu kultury łużyckiej) i w Gnieźnie (odkrycia zabytków wczesnośredniowiecznych). W Poznaniu utworzył centrum archeologiczne.

Patriotycznymi wypowiedziami oraz publikacjami podważającymi niemiecką wyższość nad Słowianami, naraził się Profesor na szykany ze strony hitlerowskiego okupanta. Z dowodem poległego żołnierza Edmunda Bogajewicza ukrywał się nad Sanem. Po wyzwoleniu wrócił do Poznania i objął stanowisko kierownika Muzeum Wielkopolskiego oraz wznowił prace na uniwersytecie, dokumentując swój dorobek licznymi publikacjami i wydawnictwami. Po wojnie od 1957 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. Otrzymał od macierzystego uniwersytetu 25 lutego 1965 tytuł doctora honoris causa. Ten tytuł nadały mu również inne uczelnie krajowe (np. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) i zagraniczne (np. Uniwersytet Humboldta w Berlinie). Uhonorowany wieloma odznaczeniami krajowymi (m.in. Orderem Sztandaru Pracy I klasy w 1957) i zagranicznymi (m.in.: Oficer Legii Honorowej w 1937; Krzyż Komandorski Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego w 1964). Profesor Józef Kostrzewski zmarł 19 października 1969 roku w swoim domu w Strzeszynku. Jego grób znajduje się w Poznaniu na cmentarzu na Smochowicach.